Cos o drzewach

ZEWNĘTRZNY WYGLĄD:

Buk pospolity to okazałe drzewo. Osiąga wysokość do 40 m i średnicy do 150 cm. Okazy rosnące w zwarciu charakteryzują się prostym walcowatym pniem, natomiast egzemplarze samotnie stojące mają pień o wiele grubszy, rozdzielający się nad ziemią i tworzący ogromne kanary. Pień jest dobrze widoczny przynajmniej do połowy korony, dalej dzieli się na potężne kanary.
Konary i większe gałęzie są zwykle stromo wzniesione, na końcach zwisające.

Korona u młodych drzew smukła, u starych szeroka i sklepiona.

Kora jest gładka szarozielona o jasnym połysku. Z wiekiem srebrzystoszara nieco szorstka, jednak nigdy nie łuszczy się i nie pęka. Osiąga grubość do 1,5 cm.

Buk charakteryzuje się pękami wrzecionowymi, do 2 cm grubości, jasnobrązowymi i ostro zakończonymi.

Liście długości 5-10 cm, jajowate lub eliptyczne, całobrzegie lub słabo ząbkowane, na brzegach faliste. Początkowo młode liście z obu stron owłosione srebrzysto, później nagie i tylko owłosiony główny nerw na spodniej stronie.

Ogonek liściowy jest krótki i owłosiony. Jesienią liście przybierają piękne rudobrązowe barwy, nadając przepiękny koloryt naszym buczynom i lasom mieszanym.

Buki należą do drzew jednopiennych o kwiatach rozdzielnopłciowych i wiatropylnych, które w postaci kwiatostanów są rozlokowane w kątach liści na pędach jednorocznych. Z każdego kwiatu żeńskiego powstaje jeden owoc, tak więc w okrywie mieszczą się dwa, czasem trzy trójgraniaste orzeszki, znane powszechnie pod nazwą „bukwia”. Owoce dojrzewają we wrześniu lub październiku. Okrywa pęka wtedy orzeszki wysypują się. Stanowią one pokarm dla niektórych ptaków i zwierząt.

Buk kwitnie w końcu kwietnia lub w maju, jednocześnie z rozwojem liści. Rosnąc w lesie zaczyna kwitnąć w wieku 60-80 lat, drzewa stojące samotnie kwitną już w wieku 40-50 lat.
Owocują obficie co 5-8 lat.

Na wiosnę zwracają uwagę występujące wszędzie na dnie lasu siewki, których wielkie półkoliste liście zawierają duże ilości tłustego oleju. Orzech bukowe kiełkują tylko wtedy, gdy są przykryte ściółką. W rozprzestrzenianiu buka uczestniczą szczególnie wiewiórki i sójki które w jesieni zbierają owoce, ukrywają je w dziuplach i często o nich zapominają.

System korzeniowy buk posiada silnie rozwinięty, w młodości typu palowego, rozrastający się z wiekiem w system ukośny z silnymi korzeniami sięgającymi w głąb podłoża. 

ZASTOSOWANIE:

Barwa drewna jest barwy białej z odcieniem żółto-czerwonym do czerwonawo-brunatnej, ma charakterystyczny zapach. Drewno jest dość twarde podatne na skrawanie i łatwo łupliwe.

Można je z powodzeniem giąć i sklejać, polerować i barwić. Ponieważ chłonie sporo wilgoci przy suszeniu pęka, nie powinno być wykorzystywane do wyrobu przedmiotów mających styczność z wodą. Z tego względu bukowe podkłady kolejowe były impregnowane olejem kreozotowym.

W suchych pomieszczeniach drewno utrzymuje się w dobrym stanie nawet kilkaset lat.

Obecnie służy do wyrobu mebli, sklejek, parkietu, innych przedmiotów gospodarstwa domowego, instrumentów muzycznych i płyt pilśniowych. Nadaje się do toczenia. Ponadto z buka pozyskuje się ocet drzewny, węgiel drzewny i olej smołowy.

W wyniku suchej destylacji drewna bukowego otrzymujemy 33% węgla drzewnego, 8% smoły, 6% kwasu octowego, 2 % metanolu i trochę acetonu.

Aktywowany węgiel ma zastosowanie przy oczyszczaniu wody i innych cieczy, służy do nawęglania stali, produkcji karbidu, cyjanków i czterochlorku węgla.

Użyteczne są nasiona buka, w których stwierdzono tłuszcze, białka, kwas jabłkowy, cytrynowy, błonnik i inne. W ich skład wchodzi alkaloid fagina rozkładająca się pod wpływem temperatury. Dlatego orzeszki powinno się poddać prażeniu przed spożyciem.

Z orzeszków uzyskujemy przez wytłaczanie na zimno olej jadalny a na gorąco techniczny.

Budowa drzewa

Budowa drzewa

Budowa większości drzew jest bardzo podobna do siebie. Warstwa zewnętrzna pnia drzewa to kora. Jej zewnętrzna części pełni rolę bariery ochronnej, która zabezpiecza drzewo przed warunkami atmosferycznymi i atakiem szkodników. Wewnętrzna część kory to tzw. łyko – sieć tkanek i naczyń przewodzących, przez które są transportowane produkty fotosyntezy i niezbędne substancje odżywcze do wszystkich części drzewa. Za łykiem znajduje się miazga (kambium), która jest tkanką twórczą. Odpowiada za przyrost warstw drzewa. Wytwarza drewno wtórne (strona wewnętrzna) i łyko (strona zewnętrzna). Podział komórkowy miazgi jest ściśle związany z porami roku. Wiosną powstaje biel, latem twardziel, zimą podziały komórkowe zanikają. Dzięki temu proces przyrostu drzewa uwidacznia się w słojach rocznych. Za grubą warstwą bieli znajduje się rdzeń drzewa. Podczas przyrostu drzewa biel przekształca się w rdzeń. Jest najważniejszą częścią szkieletu drzewa – wspiera i stabilizuje całość. To właśnie rdzeń jest źródłem twardego drewna, które jest najbardziej wartościowe.

Lasy

Las Iglasty

Las iglasty, bór – jest to las, w którym wszystkie albo większość drzew to drzewa iglaste^[1].
Bory występują przede wszystkim na glebach bielicowych w klimacie umiarkowanym. Dominującymi gatunkami drzew są tu: różne gatunki sosen, modrzewi, świerków oraz drzew liściastych takich jak osika, jarząb i brzoza. Natomiast w runie leśnym można spotkać przede wszystkim, borówki, wrzosy lub jagody czarne. Jeśli teren, na którym znajduje się las, jest bardzo podmokły to głównym charakterystycznym gatunkiem rosnącym w runie leśnym jest bagno zwyczajne (Ledum palustre) oraz mchy. Lasy iglaste można podzielić ze względu na dominujący gatunek drzewa na:

• bór sosnowy – gdzie dominującym gatunkiem jest sosna zwyczajna,
• bór świerkowy – przeważającym gatunkiem jest świerk pospolity a w niektórych rejonach także limba (w Polsce lasy te rosną w górach),
• bór jodłowy – głównym składnikiem drzewostanu jest jodła (tego typu las znajduje się w Górach Świętokrzyskich).

Istnieją także inne podziały lasów iglastych i tak w Polsce rosną:

• Bory sosnowe suche – charakteryzujące się tym, że rosną na suchych glebach piaszczystych; głównymi składnikami flory są sosny zwyczajne, a w runie leśnym dominują mchy, porosty oraz rośliny kwiatowe,
• Bory sosnowe świeże – rosną na dosyć wilgotnych glebach; w runie leśnym rosną wrzosy, borówki oraz jagody czarne; występują w nich też drzewa liściaste np. brzoza
• Bory sosnowe bagienne – spotykamy je na glebach torfowych, podmokłych – drzewa są tu mniejsze (niekoniecznie), a głównymi roślinami spotykanymi w runie leśnym są mchy.

W fitosocjologii środkowoeuropejskie lasy iglaste w większości zaliczane są do klasy Vaccinio-Piceetea, przy czym klasa ta obejmuje również zbiorowiska nieleśne, czyli zakrzaczenia oraz zbliżone siedliskowo lasy liściaste (jak brzezina bagienna).

Las Liściasty

Las liściasty - ekosystem leśny z udziałem przede wszystkim drzew liściastych. Charakter lasu liściastego zmienia się w zależności od regionu geograficznego i klimatu.

• lasy liściaste zrzucające liście na zimę spotyka się w strefie umiarkowanej, z wyraźnie zaznaczoną sezonowością i temperaturach poniżej zera w zimie i powyżej 12 °C w lecie. Las liściasty strefy umiarkowanej charakteryzuje się stosunkowo bogatym runem, które rozwija się na wiosnę, gdy drzewa nie mają liści i światło może bez trudu penetrować głębsze warstwy lasu.
• szerokolistny las liściasty strefy subtropikalnej występuje w strefie, w której nie ma wyraźnych różnic między latem i zimą. Roślinność stanowią dęby Quercus virens, a także tamaryndowce, magnolie, palmy, pnącza i storczykowate.
• wilgotny las tropikalny strefy okołorównikowej charakteryzuje duża ilość opadów i ogromna różnorodność gatunkowa. Lasy te rosną w dorzeczach wielkich rzek tej strefy, takich jak Orinoko, Kongo, Zambezi, a także na Borneo i Nowej Gwinei. Drzewa wilgotnego lasu tropikalnego są wiecznie zielone i wysokie.

W obrębie lasów liściastych strefy umiarkowanej wyróżnia się typy siedliskowe zależnie od składu gatunkowego oraz warunków wilgotności gleby i jej żyzności. W Polsce wykształcają się:

• buczyna (las bukowy, bukowina) - las z dużym udziałem buka,
• grąd - żyzny las wielogatunkowy z lipą, grabem, klonem i innymi gatunkami drzew liściastych,
• łęg - las okresowo zalewany z olszą, wierzbą, topolą, zwykle porastający brzegi rzek i potoków,
• ols (oles, olszyna) - typ siedliskowy lasu mieszanego z przewagą olszy w drzewostanie, niekiedy jesionu lub świerku, występuje na glebach podmokłych, głównie bagiennych,
• bór mieszany (m.in. świeży, wilgotny, bagienny) z dębem i sosną oraz niewielką domieszką innych drzew.

Drzewa

Sosna

 Sosna (Pinus L. 1753) – rodzaj roślin z rodziny sosnowatych (Pinaceae Lindl.) obejmujący niemal 115 gatunków drzew i krzewów. Występują przeważnie w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej, choć niektóre gatunki rosną również w strefach cieplejszych (tu jednak zwykle w górach). W Ameryce Środkowej najdalej na południe sięgają do Gwatemali, Salwadoru i Nikaragui, zaś w Azji do Archipelagu Malajskiego. Jedyne naturalne stanowisko na półkuli południowej znajduje się na Sumatrze (P. merkusii).

Dąb

 Dąb (Quercus L.) – rodzaj drzew, rzadziej wysokich krzewów, zaliczony do rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.). Należy do niego ok. 200 gatunków występujących prawie wyłącznie w strefie umiarkowanej półkuli północnej oraz w wyższych partiach gór strefy tropikalnej. Najdalej na południe występują na Wyspach Sundajskich. Gatunkiem typowym jest Quercus robur L.^[2].

Klon

 Klon zwyczajny, klon pospolity (Acer platanoides L.) – gatunek z rodziny mydleńcowatych (Sapindaceae) występujący w Europie środkowej i wschodniej oraz południowo-zachodniej Azji. Nazywany jest także klonem norweskim. Na zachodzie jego granica występowania znajduje się we Francji, na wschodzie w europejskiej części Rosji, na północy w Skandynawii, a na południu w Iranie. W Polsce jest najpospolitszy z krajowych gatunków swego rodzaju, występuje powszechnie na całym niżu i w niższych położeniach górskich na całym terenie kraju^[2]. Sadzony w miastach północno-zachodniej Europy oraz Ameryki Północnej rozprzestrzeniać się zaczął bez udziału człowieka. Inwazja tego gatunku w Ameryce Północnej spowodowała zagrożenie dla miejscowych gatunków. W USA w Nowej Anglii czy stanach takich, jak Nowy Jork, Wirginia, Georgia, Maryland, Wisconsin, Minnesota rozwój klonów jest tępiony.

Pogadajmy o drzewach

blebleble