Cos o drzewach

ZEWNĘTRZNY WYGLĄD:

Buk pospolity to okazałe drzewo. Osiąga wysokość do 40 m i średnicy do 150 cm. Okazy rosnące w zwarciu charakteryzują się prostym walcowatym pniem, natomiast egzemplarze samotnie stojące mają pień o wiele grubszy, rozdzielający się nad ziemią i tworzący ogromne kanary. Pień jest dobrze widoczny przynajmniej do połowy korony, dalej dzieli się na potężne kanary.
Konary i większe gałęzie są zwykle stromo wzniesione, na końcach zwisające.

Korona u młodych drzew smukła, u starych szeroka i sklepiona.

Kora jest gładka szarozielona o jasnym połysku. Z wiekiem srebrzystoszara nieco szorstka, jednak nigdy nie łuszczy się i nie pęka. Osiąga grubość do 1,5 cm.

Buk charakteryzuje się pękami wrzecionowymi, do 2 cm grubości, jasnobrązowymi i ostro zakończonymi.

Liście długości 5-10 cm, jajowate lub eliptyczne, całobrzegie lub słabo ząbkowane, na brzegach faliste. Początkowo młode liście z obu stron owłosione srebrzysto, później nagie i tylko owłosiony główny nerw na spodniej stronie.

Ogonek liściowy jest krótki i owłosiony. Jesienią liście przybierają piękne rudobrązowe barwy, nadając przepiękny koloryt naszym buczynom i lasom mieszanym.

Buki należą do drzew jednopiennych o kwiatach rozdzielnopłciowych i wiatropylnych, które w postaci kwiatostanów są rozlokowane w kątach liści na pędach jednorocznych. Z każdego kwiatu żeńskiego powstaje jeden owoc, tak więc w okrywie mieszczą się dwa, czasem trzy trójgraniaste orzeszki, znane powszechnie pod nazwą „bukwia”. Owoce dojrzewają we wrześniu lub październiku. Okrywa pęka wtedy orzeszki wysypują się. Stanowią one pokarm dla niektórych ptaków i zwierząt.

Buk kwitnie w końcu kwietnia lub w maju, jednocześnie z rozwojem liści. Rosnąc w lesie zaczyna kwitnąć w wieku 60-80 lat, drzewa stojące samotnie kwitną już w wieku 40-50 lat.
Owocują obficie co 5-8 lat.

Na wiosnę zwracają uwagę występujące wszędzie na dnie lasu siewki, których wielkie półkoliste liście zawierają duże ilości tłustego oleju. Orzech bukowe kiełkują tylko wtedy, gdy są przykryte ściółką. W rozprzestrzenianiu buka uczestniczą szczególnie wiewiórki i sójki które w jesieni zbierają owoce, ukrywają je w dziuplach i często o nich zapominają.

System korzeniowy buk posiada silnie rozwinięty, w młodości typu palowego, rozrastający się z wiekiem w system ukośny z silnymi korzeniami sięgającymi w głąb podłoża. 

ZASTOSOWANIE:

Barwa drewna jest barwy białej z odcieniem żółto-czerwonym do czerwonawo-brunatnej, ma charakterystyczny zapach. Drewno jest dość twarde podatne na skrawanie i łatwo łupliwe.

Można je z powodzeniem giąć i sklejać, polerować i barwić. Ponieważ chłonie sporo wilgoci przy suszeniu pęka, nie powinno być wykorzystywane do wyrobu przedmiotów mających styczność z wodą. Z tego względu bukowe podkłady kolejowe były impregnowane olejem kreozotowym.

W suchych pomieszczeniach drewno utrzymuje się w dobrym stanie nawet kilkaset lat.

Obecnie służy do wyrobu mebli, sklejek, parkietu, innych przedmiotów gospodarstwa domowego, instrumentów muzycznych i płyt pilśniowych. Nadaje się do toczenia. Ponadto z buka pozyskuje się ocet drzewny, węgiel drzewny i olej smołowy.

W wyniku suchej destylacji drewna bukowego otrzymujemy 33% węgla drzewnego, 8% smoły, 6% kwasu octowego, 2 % metanolu i trochę acetonu.

Aktywowany węgiel ma zastosowanie przy oczyszczaniu wody i innych cieczy, służy do nawęglania stali, produkcji karbidu, cyjanków i czterochlorku węgla.

Użyteczne są nasiona buka, w których stwierdzono tłuszcze, białka, kwas jabłkowy, cytrynowy, błonnik i inne. W ich skład wchodzi alkaloid fagina rozkładająca się pod wpływem temperatury. Dlatego orzeszki powinno się poddać prażeniu przed spożyciem.

Z orzeszków uzyskujemy przez wytłaczanie na zimno olej jadalny a na gorąco techniczny.